مقدمه
نان به‌عنوان عنصر اصلی سفره ایرانی و نمادی از هویت فرهنگی در مناطق مختلف ایران، هر منطقه را با انواع نان محلی‌اش می‌شناسد. در شهرستان سمیرم، شهر حنا نوع محلی از نان منطقه وجود دارد که به «نان محلی حنا» شناخته می‌شود و هم از نظر طعم و هم از نظر روش پختِ سنتی، شاخصِ منطقه است.
پیشینه تاریخی ؛
نام شهر «حنا» ریشه‌های تاریخی و محلی دارد و با پیشینهٔ دیرینهٔ منطقه سمیرم پیوند خورده است؛ با توجه به اسناد محلی، منطقه دارای پیشینهٔ کشاورزی و آداب و رسوم روستایی است که پخت نان‌های سنتی بخشی از آن بوده است. اسناد محلی و منابع شهرداری به پیشینه و فرهنگ بومی حنا اشاره دارند.
پخت نان محلی در این ناحیه تا دهه‌های گذشته عمدتاً توسط زنان روستایی انجام می‌شده است.
مشخصات — مواد و روش کلی تهیه؛
توجه: روش‌های محلی ممکن است بین خانواده‌ها و نانواها متفاوت باشد؛
مواد اصلی: آرد گندم ( آرد محلی تهیه‌شده از گندم منطقه)، آب، نمک، گاهاً کمی خمیرمایه
روش پخت سنتی: خمیر با دست و ورزِ نسبتاً زیاد آماده می‌شود، پس از استراحت کوتاه، به‌صورت دستی پهن شده و در تنور گلی پخته می‌شود.
طعم و بافت: پوسته نسبتاً ترد، داخلِ نرم و خوش‌بو، با عطر آرد محلی و دود مختصر تنور.
در گذشته، زنان حنایی خمیر را شب آماده می‌کردند و صبح زود در تنور می‌پختند.
“نان حنا” معمولاً ضخیم‌تر از لواش و نازک‌تر از سنگک است؛ پوسته‌ای طلایی و داخل نرم دارد.
بعضی خانواده‌ها برای خوش‌عطر شدن، کمی زیره یا رازیانه به خمیر اضافه می‌کردند.
نقش فرهنگی، آیینی و اجتماعی؛
نان محلی در مراسم و آیین‌های محلی سهم دارد: در بساط مهمانی‌ها، عزا و عروسی‌های سنتی و آیین‌های مرتبط با کشاورزی و فصل‌ها، نان محلی نشان‌دهندهٔ هویتِ غذایی و پیوند با زمین است. سنتِ پخت نان در خانه نیز محفلِ زنان و انتقالِ دانشِ خوراکی از نسلی به نسل بعد بوده است.
با توجه به اهمیت نمادین نان در فرهنگ ایرانی، نان حنایی نیز به‌عنوان نمادی از غذا و مهمان‌نوازی محلی تلقی می‌شود.
در سال‌های اخیر علاقه‌مندی به نان محلی در منطقه سمیرم افزایش یافت و توجه به تولید خانگی و عرضه محلی بیشتر شده است. «نان حنا» به‌عنوان محصول محلی مورد توجه قرار گرفته است.
شهرداری حنا برنامه‌ریزی برای برگزاری «جشنواره نان محلی، محصولات کشاورزی و صنایع‌دستی شهر حنا» را در دستور کار قرار داده تا ظرفیت‌های بومی را معرفی کنند؛ جلسات برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی دربارهٔ این جشنواره برگزار شده و دعوت از تولیدکنندگان و بانوان فعال به عمل آمده است. این‌گونه رویدادها نقش مهمی در بازاریابی و پاسداشت نان محلی دارند.
تهدیدها و چالش‌ها؛
صنعتی‌شدن نان‌پزی و ورود نان‌های تجاری و فوری باعث کاهش مصرف و دانشِ پختِ سنتی در نسل‌های جوان شده است.
تغییر الگوی کشاورزی و دسترسی به آرد صنعتی ممکن است باعث تغییر در طعم و مشخصات نان محلی شود.
نبود ثبت رسمی یا حفاظت میراث ناملموس (از قبیل ثبت ملی یا محلی روش پخت) سبب می‌شود دانش آن در معرض فراموشی قرار گیرد.
پیشنهادات برای حفظ و توسعه
۱. مستندسازی دستورهای محلی پخت (فیلم‌برداری پرسونا و تهیهٔ دستور مکتوب) و آرشیو دیجیتال.
۲. برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژهٔ جوانان و گردشگران در حاشیهٔ جشنواره‌ها
۳. تشویق بسته‌بندی بهداشتی و برندسازی محلی (مثلاً «نان حنا») برای ورود به بازارهای شهری و گردشگری.
۴. پیگیری برای ثبت روش پخت یا آیین‌های مرتبط در فهرست میراث فرهنگی ناملموس (در سطح شهرستان یا استانی).
۵. ایجاد شبکهٔ فروش مشترک تولیدکنندگان محلی و استفاده از رسانه‌های محلی برای معرفی محصول.
این پیشنهادها می‌توانند به هم‌افزایی فرهنگی، اقتصادی و گردشگری منطقه کمک کنند.
نتیجه‌گیری ؛
نان محلی شهر حنا، بخشی از هویت غذایی و فرهنگی منطقهٔ سمیرم است که هم از منظر طعمی و هم از منظر اجتماعی اهمیت دارد. روندهای معاصر (همچون بازگشت پخت خانگی و برنامه‌ریزی برای جشنوارهٔ نان محلی) فرصت طلایی برای احیا و برندینگ این میراث غذایی فراهم آورده‌اند. با اقدامات مستندسازی، آموزش و بازاریابی می‌توان این سنت را حفظ و توسعه داد.